Trầu bà lá xẻ có tên khoa học là Monstera deliciosa, là loài cây thân leo thuộc chi Monstera, họ Araceae. Chi Monstera gồm 22 loài và 3 giống thực vật biểu sinh ít thấy, bao gồm một số loài thân leo, dễ dàng được nhận ra bởi những chiếc lá to có các lỗ thủng tự nhiên. Monstera deliciosa lần đầu tiên được Karwinsky thu thập ở Mexico và gửi mẫu đến Munich vào năm 1832 nhưng không được chú ý. Loài này tiếp tục được Liebmann thu thập vào năm 1842, người đã đưa Monstera deliciosa vào trồng trọt bằng cách mang cành giâm từ Mexico đến Copenhagen. Năm 1846, Warscewicz đã gửi cành giâm Monstera deliciosa từ Guatemala đến Berlin. Hai lần du nhập này là nguồn giống chính cho việc nhân giống và trồng trọt của phần lớn Monstera deliciosa ngày nay. Trong tự nhiên, loài này rất hiếm và ít được thu hái.
A
B
C
D
E
F
Hình 1.Cây (A), thân (B), hoa (C, D), lá (E) và quả (F) Monstera deliciosa (https://academic-accelerator.com/encyclopedia/monstera-deliciosa) Trong những năm gần đây, cây trầu bà lá xẻ là một trong những cây cảnh được thị trường ưa chuộng với giá thành cao. Với hình dáng lá độc lạ nên cây trầu bà lá xẻ được dùng phổ biến với mục đích trang trí nội thất, làm đẹp không gian. Ngoài ra, đây là một trong những loài cây có khả năng lọc khí độc từ môi trường. Chúng giúp cho không khí được lưu thông tốt. Đặc biệt, nhờ hương thơm đặc trưng mà cây còn giúp cho không khí trở nên dễ chịu, giúp thư giãn và giải tỏa những áp lực cuộc sống. Trầu bà lá xẻ còn được cho rằng là loài cây đem lại sức khỏe, sự trường thọ và bình an. Vì vậy, nhu cầu về cây và giống cây con ngày càng tăng. Monstera deliciosa chứa 1 mg/mL insulin và được coi là một nguồn tài nguyên thiên nhiên tiềm năng cho các hợp chất chống đái tháo đường. Trong quả có tổng hàm lượng phenolic là 327 mg/kg với hoạt tính chống oxy hóa là 348 µmol Trolox/100g. Một quả mỗi ngày cung cấp 25% lượng vitamin C được khuyến nghị hàng ngày (9 mg/100g) (Barros và cộng sự, 2018). Trong y học cổ truyền Mexico, dịch chiết từ lá và rễ giúp giảm viêm khớp. Một chế phẩm của rễ được sử dụng ở Martinique như một chất chữa rắn cắn. Monstera deliciosa còn là nguồn nguyên liệu trong nghề đan lát, thủ công mỹ nghệ và đồ nội thất, có giá trị văn hóa - kinh tế trong các cộng đồng Mam của Núi lửa Tacaná, Chiapas, Mexico. Năm 2023, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao đã nhân giống in vitro cây Trầu bà lá xẻ (Monstera deliciosa) từ giai đoạn tạo mẫu ban đầu đến giai đoạn nhân chồi: Sử dụng dung dịch khử trùng NaClO 3% trong 15 phút để khử trùng đoạn thân trầu bà lá xẻ cho tỷ lệ mẫu sống và không nhiễm cao nhất (80%), tỷ lệ mẫu nhiễm thấp (20%). Mẫu thân mang chồi ngủ còn sống sau khử trùng được cấy chuyền sang môi trường MS bổ sung BA 2,0 mg/L, NAA 0,7 mg/L cho tỷ lệ bật chồi đạt 100%. Môi trường nhân chồi trầu bà lá xẻ hiệu quả nhất trong nghiên cứu này là môi trường MS bổ sung BA 3,0 mg/L, Zeatin 0,5 mg/L, NAA0,3 mg/L với hệ số nhân đạt 4,7 lần. Hình 2. Cụm chồi rầu bà lá xẻ (Monstera deliciosa)in vitro Kết quả nghiên cứu có thể đáp ứng được nhu cầu cây giống của các cá nhân, doanh nghiệp đang muốn nhân giống và kinh doanh loài cây này cũng như hỗ trợ chuyển giao quy trình công nghệ vi nhân giống về lĩnh vực này.
